Tipi: Etki
Tanımı: Gösterge, birim alana düşen ortalama yağış miktarının zaman serisinde ifadesidir.
Birimi: mm
Önem: Yağış, hidrolojik döngünün başlıca unsurudur. Yağış rejimindeki değişiklikler kombinasyonu ve hava sıcaklığındaki artışlar, sel ve kuraklık gibi aşırı hidrolojik olaylara neden olabilir. Hidrolojik döngüyle yakından bağlantılı olan bazı sistem ya da sektörler daha yüksek sıcaklıkların kombine etkilerine ve değiştirilen yağış özelliklerine karşı çok duyarlıdır.
Değerlendirme:
Ülkemizin 2023 yılı alansal yağışı 641.5 mm olarak gerçekleşti. Türkiye geneli uzun yıllar (1991 – 2020) alansal yağış normali 573.4 mm’dir. 2023 yılı yağışlarında normale göre 11,9% , 2022 yılı yağışlarına göre 27,3% artış meydana gelmiştir.
Uzun yıllar ortalamalarına göre ülkemizde en yüksek yağışlar Doğu Karadeniz Bölgesi Rize ve Artvin kıyılarında 1600 mm üzerinde gerçekleşirken, en düşük yağışlar İç Anadolu’nun orta kesimleri ile Şanlıurfa, Ağrı ve Iğdır çevrelerinde gözlenmiştir.
1974 yılından günümüze kadarki periyot değerlendirildiğinde 2008 yılı, 451.6 mm olarak kaydedilen yağış değerleriyle görülen en kurak yıl olarak kaydedilmiştir. Ülke genelinde yıllık yağışların son beş yıllık süreçte 3 yıl normallerin altında, 2023 yılında ise normalin üzerinde gerçekleştiği tespit edilmiştir.[i].
GRAFİK 16- TÜRKİYE GENELİ YILLIK ALANSAL YAĞIŞ MİKTARI (mm)
Kaynak: Çevre,Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 2024
2023 yılında Batı Karadeniz ve Doğu Karadeniz sahil kesimi ile Antalya’nın doğusu 1000 mm’nin üzerine yağış alırken, Giresun, Rize ve Artvin çevrelerinde yağışlar 1600 mm’nin üzerine çıkmıştır. Ankara’nın batısı, Konya, Karaman, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırıkkale, Iğdır çevreleri, Kilis, Şanlıurfa’nın güneyi ile Ağrı ve Van’ın doğusu ise 400 mm’nin altında yağış almıştır.
2023 yılı yağışları, Hatay, Iğdır’ın doğusu, Gaziantep, Kilis ve Mardin çevrelerinde normallerine göre 40%’ın üzerinde azalma; Batı Karadeniz, Doğu Anadolu’nun batısı Sinop, Samsun, Ordu, Giresun, Kütahya, Uşak Isparta ve Burdur çevrelerinde ise 40-60% aralığında artış göstermiştir.
İl geneli yağışlar Edirne, Gaziantep, Hatay, Iğdır, Karaman, Kilis, Mardin, Muğla, Osmaniye, Tekirdağ ve Van illerinde normallerine göre azalma göstermiş, en az yağış 323.6 mm ile Iğdır’da, normaline göre en fazla azalma 42% ile Hatay’da gerçekleşmiştir. En fazla yağış 1776,6 mm ile Rize’de, normaline göre en fazla artış ise 64% ile Tunceli’de gerçekleşmiştir. Yıllık yağışlar Tunceli’de son 63 yılın, Erzincan’da son 56 yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır[ii].
1981- 2023 yılları arasında Türkiye geneli için, Standart Yağış İndeksi (SPI) yöntemi ile yapılan kuraklık analizine göre, son 43 yılda bu periyotta kurak geçen yıl sayısı 13’tür. Aynı periyotta 16 yıl normal ve 14 yıl nemli olarak geçerken SPI analizine göre olağanüstü kurak olarak sınıflandırılan 2008 yılı en kurak yıl, olağanüstü nemli olarak sınıflandırılan 2009 yılı ise en nemli yıl olarak kayıtlara geçmiştir. 2023 yılı ise orta nemli sınıfına tekabül etmektedir.
GRAFİK 17- 1981-2023 YILLARI ARASI TÜRKİYE GENELİ KURAKLIK DURUMU
Kaynak: Çevre,Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 2024
[i] Çevre,Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 2024
[ii] Çevre,Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 2024
