Tipi: İtici Güç
Tanımı: Bu gösterge belirli bir dönemde veya yılda nüfus büyüklüğünün ortalama yıllık artışıdır. Yıllık olarak her 100 nüfus için artan nüfus olarak ifade edilir.
Birimi: %
Önem: Nüfus artışı, çevre üzerinde baskı yaratan insan faaliyetleri arkasındaki en önemli itici güçtür. Nüfusun artması, sınırlı kaynakların tükenmesi ve çevre sorunlarının artması anlamına gelmektedir. Dolayısıyla sanayi, tarım gibi faaliyetler artacak ve çevre üzerinde daha fazla baskı meydana gelecektir.
Değerlendirme:
Nüfus artış hızında zaman zaman azalmalar görülmekle birlikte Türkiye nüfusu sürekli artmıştır. Ancak Türkiye’de 2021 yılında %1,27 olan nüfus artış hızı, 2022 yılında %0,71’e düşmüştür. 2022 yılı verilerine göre, Türkiye’de toplam nüfus 85.279.553 kişi, nüfus yoğunluğu (km2 başına düşen nüfus) 111 kişi olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’de 2021 yılında 33,1 olan ortanca yaş, 2022 yılında 33,5’e yükselmiştir[i].
GRAFİK 1- YILLAR İTİBARİYLE NÜFUS VE NÜFUS ARTIŞ ORANLARININ DEĞİŞİMİ
TABLO 1- YILLAR İTİBARİYLE NÜFUS VE NÜFUS ARTIŞ ORANLARI
|
YILLAR |
1990 |
2000 |
2010 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Nüfus (Bin kişi) |
56.473 |
67.804 |
73.723 |
78.741 |
79.815 |
80.811 |
82.004 |
83.155 |
83.614 |
84.680 |
85.280 |
|
Nüfus Artış Hızı (%) |
2,17 |
1,83 |
1,59 |
1,34 |
1,36 |
1,24 |
1,47 |
1,39 |
0,55 |
1,27 |
0,71 |
|
Nüfus Yoğunluğu (kişi/km2) |
73 |
88 |
96 |
102 |
104 |
105 |
107 |
108 |
109 |
110 |
111 |
Kaynak: TÜİK. 1990-2000 yılları arası Genel Nüfus Sayımı Sonuçları ve 2010-2022 yılları arası Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçları kullanılmıştır.
Not: Yıllık nüfus artış hızları hesaplanırken son yıl idari bölünüş yapısı dikkate alınmıştır.
Nüfus projeksiyonları geleceğe yönelik politika üretme noktasında büyük önem taşımaktadır. Mevcut nüfus eğilimlerinin tespit edilmesi ve bu eğilimlerin devamı halinde gelecekteki nüfus yapısı hakkında kestirimlerde bulunulması daha sağlıklı politikalar üretilmesini sağlar.
Türkiye nüfusunun 2023 yılında 86.907.367 kişi olması, 2040 yılında ise 100.331.233 kişiye ulaşması beklenmektedir. Nüfusun 2069 yılına kadar artarak 107.664.079 kişiyle en yüksek değerine ulaşacağı öngörülmektedir. Bu yıldan itibaren azalışa geçmesi öngörülen Türkiye nüfusu 2080 yılında 107.100.904 kişi olması beklenmektedir.
Türkiye’de doğuşta beklenen yaşam süresinin artması ve nüfusun yaşlanmaya devam etmesi beklenmektedir. Nüfusun yaş yapısının önemli bir göstergesi olan ortanca yaşın 2023’te 33,5, 2040’da 38,5, 2060’ta 42,3, 2080’de ise 45 olması beklenmektedir [ii].
GRAFİK 2- YILLARA GÖRE NÜFUS PROJEKSİYONLARI, 2019-2080
TABLO 2- YILLARA GÖRE NÜFUS PROJEKSİYONLARI, 2019-2080
|
Yıllar |
2025 |
2030 |
2035 |
2040 |
2045 |
2050 |
|
Nüfus (Bin kişi) |
88.845 |
93.329 |
97.177 |
100.331 |
102.844 |
104.749 |
|
Nüfus Artış Hızı (%) |
1,09 |
0,92 |
0,74 |
0,58 |
0,44 |
0,32 |
|
Nüfus Yoğunluğu (kişi/km2) |
115 |
121 |
126 |
130 |
134 |
136 |
|
Yıllar |
2055 |
2060 |
2065 |
2070 |
2075 |
2080 |
|
Nüfus (Bin kişi) |
106.150 |
107.096 |
107.577 |
107.653 |
107.453 |
107.101 |
|
Nüfus Artış Hızı (%) |
0,23 |
0,14 |
0,06 |
-0,01 |
-0,05 |
-0,07 |
|
Nüfus Yoğunluğu (kişi/km2) |
138 |
139 |
140 |
140 |
140 |
139 |
Kaynak: TÜİK, Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080
KAYNAKLAR
[i] Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022” Haber Bülteni, 06/02/2023 Sayı:49685
[ii] Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, “Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080” Haber Bülteni, 21/02/2018, Sayı: 30567, https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30567
