Tipi: Baskı
Tanımı: Bu gösterge, içme suyu, sanayi ve tarım sektörlerinin su ihtiyacının karşılanması amacıyla tatlı su kaynaklarının (yüzey ve yeraltı) kullanımını göstermektedir. Su kullanım indeksi ise (WEI), tatlı sulardan çekilen ortalama yıllık toplam su miktarının ülke seviyesinde ortalama toplam yıllık yenilenebilir tatlı su kaynaklarına bölünmesi ile elde edilir ve yüzdelik oran olarak ifade edilir.
Birimi: milyar m3/yıl, %
Önem: Tatlı su kaynaklarının yanlış kullanımı, biyoçeşitliliğin kaybı dahil olmak üzere sulak arazilerdeki değişimden kaynaklanan birçok ekonomik ve çevresel zarara neden olmaktadır.
Değerlendirme:
DSİ verilerine göre 2022 yılı için sektörel su kullanımları; Sulamada 44 Milyar m3 (77%) İçme, Kullanma ve Sanayide 13 Milyar m3 (23%), toplam su kullanımları 57 Milyar m3’tür[i]. Diğer su kullanım verileri için TÜİK verilerinden hareketle Belediyeler, köyler, imalat sanayi işyerleri, termik santraller, Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve maden işletmeleri tarafından 2020 yılında su kaynaklarından toplam 18,2 milyar m3 su çekilirken, 2022 yılında ise toplam 19,2 milyar m3 su çekildi. 2022 yılında çekilen suyun 56,8%'i denizden; 22,1%'i yeraltı ve 21,1%'i yüzey suları olmak üzere toplam 43,2%'si tatlı su kaynaklarından temin edildi. Denizden çekilen suyun yüzde 94%'ü soğutma amaçlı temin edildi[ii]
TABLO 11- KULLANIMLARINA GÖRE SU KAYNAKLARINDAN ÇEKİLEN SU MİKTARI (milyar m3/yıl)
|
Yıllar |
2008 |
2010 |
2012 |
2014 |
2016 |
2018 |
2020 |
2022 |
|
Belediyeler |
4,55 |
4,78 |
4,94 |
5,23 |
5,83 |
6,19 |
6,49 |
6,67 |
|
Köyler |
1,22 |
1,01 |
1,04 |
0,43 |
0,38 |
0,39 |
0,42 |
0,39 |
|
İmalat sanayi işyerleri |
1,31 |
1,56 |
1,79 |
2,20 |
2,12 |
2,68 |
2,60 |
2,80 |
|
Termik santraller |
4,54 |
4,27 |
6,40 |
6,53 |
8,61 |
7,87 |
8,28 |
8,88 |
|
Organize sanayi bölgeleri |
0,11 |
0,11 |
0,14 |
0,14 |
0,15 |
0,16 |
0,18 |
0,14 |
|
Maden işletmeleri |
… (*) |
0,05 |
0,11 |
0,21 |
0,23 |
0,24 |
0,27 |
0,18 |
|
Sulama |
33,77 |
38,15 |
41,55 |
35,85 |
43,06 |
43,95 |
44,0 |
44,0 |
|
Toplam |
|
49,95 |
55,96 |
50,59 |
60,38 |
61,48 |
62,24 |
63,06 |
(*) Bilgi yoktur.
Not: TÜİK verilerinde deniz suyu kullanımı dahildir.
Kaynaklar: “Sulama” rakamları için Kaynak, Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su işleri Genel Müdürlüğü (DSİ),http://www.dsi.gov.tr/dsi-resmi-istatistikler bölümünden alınan yüzey ve yeraltı suyu miktarlarıdır.
Diğer veriler için; TÜİK “ Sektörel Su ve Atıksu İstatistikleri, 2022” Haber Bülteni,
GRAFİK 27- SEKTÖRLERE GÖRE SU KULLANIMI, (2010-2022)
Su kullanım indeksi (WEI); tatlı sulardan çekilen ortalama yıllık toplam su miktarının ülke seviyesinde ortalama toplam yıllık yenilenebilir tatlı su kaynaklarına bölünmesi ile elde edilir ve yüzdelik oran olarak ifade edilir.
Türkiye’de yıllık ortalama yağış yaklaşık 574 mm olup, yılda ortalama 450 milyar m3 suya tekabül etmektedir. Günümüz teknik ve ekonomik şartları çerçevesinde, çeşitli maksatlara yönelik olarak tüketilebilecek yerüstü suyu potansiyeli yılda ortalama toplam 94 milyar m3’tür, 18 milyar m3 olarak belirlenen yeraltı suyu potansiyeli ile birlikte ülkemizin tüketilebilir yerüstü ve yeraltı su potansiyeli yılda ortalama toplam 112 milyar m3 olup, 57 milyar m3’ü kullanılmaktadır. Ülkemizde kişi başına düşen kullanılabilir yıllık su miktarı 2000 yılında 1 652 m3, 2009 yılında 1 544 m3, 2021 yılında ise 1 323 m3,2022 yılında 1 322 m3 olmuştur[iii].
[i] Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su işleri Genel Müdürlüğü (DSİ) , 2022
[ii] Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, “Su ve Atıksu İstatistikleri, 2022” Haber Bülteni, Sayı: Sayı:49607 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Su-ve-Atiksu-Istatistikleri-2022-49607
[iii]https://cdniys.tarimorman.gov.tr/api/File/GetFile/425/Sayfa/759/1107/DosyaGaleri/dsi2022faaliyetraporu.pdf
