Tipi: Baskı
Tanımı: Bu gösterge, içme suyu, sanayi ve tarım sektörlerinin su ihtiyacının karşılanması amacıyla tatlı su kaynaklarının (yüzey ve yeraltı) kullanımını göstermektedir. Su kullanım indeksi ise (WEI), tatlı sulardan çekilen ortalama yıllık toplam su miktarının ülke seviyesinde ortalama toplam yıllık yenilenebilir tatlı su kaynaklarına bölünmesi ile elde edilir ve yüzdelik oran olarak ifade edilir.
Birimi: milyar m3/yıl, %
Önem: Tatlı su kaynaklarının yanlış kullanımı, biyoçeşitliliğin kaybı dahil olmak üzere sulak arazilerdeki değişimden kaynaklanan birçok ekonomik ve çevresel zarara neden olmaktadır.
Değerlendirme:
DSİ verilerine göre 2024 yılı için sektörel su kullanımları; Sulamada 48,7 Milyar m3 (79%) İçme, Kullanma ve Sanayide 13 Milyar m3 (21%), toplam su kullanımları 61,7 Milyar m3’tür[i]. Diğer su kullanım verileri için TÜİK verilerinden hareketle Belediyeler, köyler, imalat sanayi işyerleri, termik santraller, Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve maden işletmeleri tarafından 2020 yılında su kaynaklarından toplam 18,2 milyar m3 su çekilirken, 2022 yılında ise toplam 19,2 milyar m3 su çekildi. 2022 yılında çekilen suyun 56,8%'i denizden; 22,1%'i yeraltı ve 21,1%'i yüzey suları olmak üzere toplam 43,2%'si tatlı su kaynaklarından temin edildi. Denizden çekilen suyun yüzde 94%'ü soğutma amaçlı temin edildi[ii]
TABLO 11- KULLANIMLARINA GÖRE SU KAYNAKLARINDAN ÇEKİLEN SU MİKTARI (milyar m3/yıl)
|
Yıllar |
2008 |
2010 |
2012 |
2014 |
2016 |
2018 |
2020 |
2022 |
|
Belediyeler |
4,55 |
4,78 |
4,94 |
5,23 |
5,83 |
6,19 |
6,49 |
6,67 |
|
Köyler |
1,22 |
1,01 |
1,04 |
0,43 |
0,38 |
0,39 |
0,42 |
0,39 |
|
İmalat sanayi işyerleri |
1,31 |
1,56 |
1,79 |
2,20 |
2,12 |
2,68 |
2,60 |
2,80 |
|
Termik santraller |
4,54 |
4,27 |
6,40 |
6,53 |
8,61 |
7,87 |
8,28 |
8,88 |
|
Organize sanayi bölgeleri |
0,11 |
0,11 |
0,14 |
0,14 |
0,15 |
0,16 |
0,18 |
c |
|
Maden işletmeleri |
… (*) |
0,05 |
0,11 |
0,21 |
0,23 |
0,24 |
0,27 |
c |
|
Sulama |
33,77 |
38,15 |
41,55 |
35,85 |
43,06 |
43,95 |
44,0 |
44,0 |
|
Toplam |
|
49,95 |
55,96 |
50,59 |
60,38 |
61,48 |
62,24 |
63,23 |
(*) Bilgi yoktur.
(c) Gizli veri
Not: TÜİK verilerinde deniz suyu kullanımı dahildir.
Kaynaklar: “Sulama” rakamları için Kaynak, Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su işleri Genel Müdürlüğü (DSİ),http://www.dsi.gov.tr/dsi-resmi-istatistikler bölümünden alınan yüzey ve yeraltı suyu miktarlarıdır.
Diğer veriler için; TÜİK “ Sektörel Su ve Atıksu İstatistikleri, 2022” Haber Bülteni,
GRAFİK 27- SEKTÖRLERE GÖRE SU KULLANIMI, (2010-2024)
Su kullanım indeksi (WEI); tatlı sulardan çekilen ortalama yıllık toplam su miktarının ülke seviyesinde ortalama toplam yıllık yenilenebilir tatlı su kaynaklarına bölünmesi ile elde edilir ve yüzdelik oran olarak ifade edilir.
Türkiye’de yıllık ortalama yağış yaklaşık 574 mm olup, yılda ortalama 450 milyar m3 suya tekabül etmektedir. Ülkemizin tüketilebilir yerüstü ve yeraltı su potansiyeli yılda ortalama toplam 112 milyar m3 olup, 61,7 milyar m3’ü kullanılmaktadır. Ülkemizde kişi başına düşen kullanılabilir yıllık su miktarı 2024 yılında 1 308 m3/yıl olmuştur[iii].
[i] Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su işleri Genel Müdürlüğü (DSİ) , 2023
[ii] Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, “Su ve Atıksu İstatistikleri, 2022” Haber Bülteni, Sayı: Sayı:49607 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Su-ve-Atiksu-Istatistikleri-2022-49607
[iii]https://cdniys.tarimorman.gov.tr/api/File/GetFile/425/Sayfa/759/1107/DosyaGaleri/dsi2022faaliyetraporu.pdf
