Tipi: Baskı
Tanımı: Tarımsal alanlarda hektar başına kullanılan saf bitki besin maddesi (N, P2O5, K2O) olarak kimyasal gübre miktarı.
Hesaplamak için yıllık toplam gübre tüketimi toplam tarımsal alana bölünür
Birimi: kg/ha, ton
Önem: Tarım sektöründe kullanılan gübrenin bitkiler tarafından emilmeden sızan kısmı, çevre için önemli bir ötröfikasyon nedenidir.
Değerlendirme:
FAO kriterlerine göre gübre kullanımı gerçekleştirildiği kabul edilen toplam işlenen tarım alanı; bitkisel ürün ekili alan, nadas alanı, sebze bahçeleri alanı ve süs bitkileri alanı toplamından oluşmaktadır. Ancak ülkemiz şartlarında uzun ömürlü bitkiler alanında da gübre kullanımı gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda 2023 yılı toplam işlenen tarım alanı, FAO kriterlerine göre 20.277.000 hektar iken ülkemiz şartlarında 23.971.000 hektar olarak dikkate alınmaktadır.
Türkiye’de 2023 yılı sonu itibariyle kullanılan saf bitki besin maddesi (N, P2O5, K2O) olarak kimyasal gübre miktarı, 2022 yılına göre ",3 artarak 2.829.807 ton olmuştur. Türkiye’de toplam işlenen tarım arazisi hektarı başına saf bitki besin maddesi olarak kimyasal gübre kullanım miktarı ise 2023 yılı sonu itibariyle 118 kg düzeyindedir.[i]
FAO 2021 yılı verilerine göre, ortalama olarak işlenen tarım arazisi hektarı başına bitki besin maddesi bazında gübre kullanımı; Avrupa Birliği ülkelerinde 151 kg/ha, dünyada 140 kg/ha, Türkiye’de ise 130 kg/ha olmuştur.[ii].
Gübre kullanımında hedef; çiftçilerin gübreyi doğru zamanda, uygun şekilde ve uygun miktarda toprak analizine dayalı olarak kullanması, su kirliliğine yol açacak ve toprağın yapısını bozacak verimliliğini azaltacak uygulamalardan kaçınmak, organik tarımı yaygınlaştırmak ve sürdürülebilir tarım yapmaktır. Gübre kullanımı etkinliğinin artırılması amacıyla kimyasal gübrelerin yanında organik ve organomineral gübre kullanımının yaygınlaştırılması önem arz etmektedir.[iii].
GRAFİK 154- YILLAR İTİBARİYLE BİTKİ BESİN MADDESİ BAZINDA TOPLAM KİMYEVİ GÜBRE TÜKETİMİ (bin ton)
Kaynak: Tarım ve Orman Bakanlığı, 2024
[i] Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, 2024
[ii] Foof and Agriculture Organization of The United Nation (FAO), http://www.fao.org, 2024
[iii] Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, 2024
