Tipi: Baskı
Tanımı: Tarımsal alanlarda hektar başına kullanılan saf bitki besin maddesi (N, P2O5, K2O) olarak kimyasal gübre miktarı.
Hesaplamak için yıllık toplam gübre tüketimi toplam tarımsal alana bölünür
Birimi: kg/ha, ton
Önem: Tarım sektöründe kullanılan gübrenin bitkiler tarafından emilmeden sızan kısmı, çevre için önemli bir ötröfikasyon nedenidir.
Değerlendirme:
FAO kriterlerine göre gübre kullanımı gerçekleştirildiği kabul edilen toplam işlenen tarım alanı; bitkisel ürün ekili alan, nadas alanı, sebze bahçeleri alanı ve süs bitkileri alanı toplamından oluşmaktadır. Ancak ülkemiz şartlarında uzun ömürlü bitkiler alanında da gübre kullanımı gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda 2022 yılı toplam işlenen tarım alanı, FAO kriterlerine göre 20.170.000 hektar iken ülkemiz şartlarında 23.845.000 hektar olarak dikkate alınmaktadır.
Türkiye’de 2022 yılı sonu itibariyle kullanılan saf bitki besin maddesi (N, P2O5, K2O) olarak kimyasal gübre miktarı, 2021 yılına göre 10,15% azalarak 2.313.689 ton olmuştur. Türkiye’de toplam işlenen tarım arazisi hektarı başına saf bitki besin maddesi olarak kimyasal gübre kullanım miktarı ise 2022 yılı sonu itibariyle 97 kg düzeyindedir. Fazla gübre kullanımı kuru tarım alanlarında söz konusu olmayıp bazı lokal ve sulu alanlarda söz konusudur[i]
FAO 2020 yılı verilerine göre, ortalama olarak ekilebilir arazi hektarı başına bitki besin maddesi bazında gübre kullanımı; Avrupa Birliği ülkelerinde 157 kg/ha, dünyada 145 kg/ha, Türkiye’de ise 150 kg/ha olmuştur[ii].
Gübre kullanımında hedef; çiftçilerin gübreyi doğru zamanda, uygun şekilde ve uygun miktarda toprak analizine dayalı olarak kullanması, su kirliliğine yol açacak ve toprağın yapısını bozacak verimliliğini azaltacak uygulamalardan kaçınmak, organik tarımı yaygınlaştırmak ve sürdürülebilir tarım yapmaktır. Gübre kullanımı etkinliğinin artırılması amacıyla kimyasal gübrelerin yanında organik ve organomineral gübre kullanımının yaygınlaştırılması önem arz etmektedir[iii].
GRAFİK 150- YILLAR İTİBARİYLE BİTKİ BESİN MADDESİ BAZINDA TOPLAM KİMYEVİ GÜBRE TÜKETİMİ (bin ton)
Kaynak: Tarım ve Orman Bakanlığı, 2023
[i] Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, 2023
[ii] Food and Agriculture Organization of The United Nation (FAO), http://www.fao.org, 2023
[iii] Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, 2023
