Tipi: İtici Güç
Tanımı: Kaynak verimliliği; gayrisafi yurtiçi hasılanın yurtiçi madde tüketimine oranıdır. Yurtiçi madde tüketimi miktarı ise, yurtiçi kaynaklı tüketilen yıllık hammadde miktarı ile fiziksel ithalat miktarının toplanıp, fiziksel ihracat miktarının çıkarılması ile bulunur.
Birimi: Euro/kg
Önem: Gayrisafi yurtiçi hasıla üretirken ülke kaynaklarının ne kadar verimli kullanıldığını gösterir.
Doğal kaynaklar ekonomimizi ve yaşam kalitemizi desteklemektedir. Artan kaynak verimliliği, sürdürülebilir büyümenin güvence atlına alınmasında kilit unsurlardan biridir ve ekonomik fırsatlar yaratma, verimliliği artırma, maliyetleri düşürme ve rekabet gücünü artırma potansiyeline sahiptir.
Değerlendirme:
2000 yılına göre karşılaştırma yapıldığında 2000 ile 2020 yılları arasında kaynak verimliliği AB-27 ekonomisinde 5 oranında, Türkiye’de ise 6 oranında artarak sırasıyla 2,2 €/ton ve 1,7 €/ton değerlerini almıştır[i] .
GRAFİK 5- YILLAR İTİBARİYLE KAYNAK VERİMLİLİĞİ
Kaynak: EUROSTAT, 2022
Kaynak verimliliği göstergesinin ülkeler arası karşılaştırmasında satın alma gücü standartlarında GSYH (kod: RP_PPS) kullanılmalıdır.
Kişi başına yurtiçi madde tüketimi, ülke ekonomisi için kullanılan üretim ve girdilerin verimli kullanılma düzeyini gösterir. Türkiye’de kişi başına yurtiçi madde tüketimi 2000 yılında 9,5 ton iken 2019 yılında 10,6 tona çıkmıştır. AB-28 ülkeleri ortalaması kişi başına yurtiçi madde tüketimi ise, 2000 yılında 15,5 ton iken 2019 yılında 14,2 tona düşmüştür. Bununla birlikte, yurtiçi madde tüketimi seviyesi, Avrupa ülkelerinde, kişi başına yaklaşık 9 tondan (İtalya,Birleşik Krallık,İspanya, Hollanda ve Hırvatistan) kişi başına yaklaşık 30 ton (Finlandiya, Norveç ve Estonya) arasında değişmektedir.
AB- 27 ülkelerinde 2012 yılında kişi başına düşen yurt içi madde tüketimi 13, 9 tondan 2019 yılında 14,2 tonun üzerine çıkmıştır[i] .
Türkiye’nin kişi başına yurtiçi madde tüketimi 2019 yılı itibariyle AB-27 ülkeleri ortalamasının altındadır.
GRAFİK 6- YILLAR İTİBARİYLE KİŞİ BAŞINA YURTİÇİ MADDE TÜKETİMİ
Kaynak:https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do
Yurtiçi madde tüketiminin malzeme kategorisine göre dağılımına bakıldığında; Türkiye ve AB-27 ülkelerinin ortalama yurtiçi madde tüketiminde metalik olmayan minerallerin payının toplamın yaklaşık yarısını oluşturduğu görülmektedir. Metalik olmayan minerallerin tüketimi ülkelerin inşaat yatırımları, altyapı yatırımları (örneğin yol ağları gibi) ve nüfus yoğunlukları tarafından etkilenmektedir [i].
GRAFİK 7- MALZEME KATEGORİSİNE GÖRE TÜKETİM (Kişi başına ton)
Kaynaklar:
1) TÜİK, 2022
2)Eurostat
[i] EUROSTAT,https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do
[i] EUROSTAT,EUROSTAT, https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do
