Tipi: İtici Güç
Tanımı: Ozon, üç oksijen atomundan (O3) oluşan bir gazdır ve stratosferin 15-50 km arasında bir tabaka oluşturur. Ozon tüketen maddeler (ODS), klor ve / veya brom içeren ve stratosferik ozon tabakasını azaltabilen uzun ömürlü kimyasallardır.Kloroflorokarbon (CFC,) Hidrokloroflorokarbon(HCFC), Halon, Karbon Tetraklorür, Metil Kloroform grubu gazlar ozon tabakasını incelten maddelerden olup buzdolabı klima gibi soğutucu cihazlar ve yangın söndürücüler gibi günlük yaşantımızda büyük yer kaplayan alanlarda kullanılmaktadırlar.
Birimi: ton
Önem: Ozon tabakası güneşten yeryüzüne ulaşan zararlı ultraviyole (UV) ışınların büyük kısmını stratosfer tabakası içerisinde emer ve yeryüzünde yaşayan canlıları ve çevreyi zararlı ultraviyole (UV) ışınlardan korur . Ancak ozon tabakasını incelten maddelerin (OTİM) atmosfere salınması ozon tabakasının incelmesine yol açar.
Değerlendirme:
Türkiye, 19 Aralık 1991’de Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Montreal Protokolü'ne taraf olmuş ve protokolün tüm değişikliklerini kabul etmiştir. Kasım 2021’de Türkiye, A-5 (gelişmekte olan) bir ülke olarak Kigali Değişikliği'ni de kabul etmiştir. Türkiye, OTİM’lerin aşamalı olarak kaldırılması için gerekli mevzuat hazırlıklarını 1 Ocak 2025'e kadar başarıyla tamamlamıştır. 2009-2023 yılları arasında Türkiye’de ozon tabakasını incelten maddelerin kullanımı 99,6% oranında azalmıştır[i].
GRAFİK 15- TÜRKİYE’DE OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN (ODS) TÜKETİMİ
[i] Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İklim Değişikliği Başkanlığı, 2024
