Tipi: İtici Güç

Tanımı: Ozon tüketen maddeler (ODS), klor ve / veya brom içeren ve stratosferik ozon tabakasını azaltabilen uzun ömürlü kimyasallardır. Bu gösterge ozon tabakasının mevcut durumunu, AB'nin Montreal Protokolü taahhütlerini ve AB içindeki geri kalan kullanımındaki eğilimleri karşılamaya yönelik ilerlemeyi ölçmektedir^[1]. Kloroflorokarbon (CFC,) Hidrokloroflorokarbon(HCFC), Halon, Karbon Tetraklorür, Metil Kloroform grubu gazlar ozon tabakasını incelten maddelerden olup buzdolabı klima gibi soğutucu cihazlar ve yangın söndürücüler gibi günlük yaşantımızda büyük yer kaplayan alanlarda kullanılmaktadırlar.

Birimi: ton

Önem: Ozon tabakası güneşten yeryüzüne ulaşan zararlı ultraviyole (UV) ışınların büyük kısmını stratosfer tabakası içerisinde emer ve yeryüzünde yaşayan canlıları ve çevreyi zararlı ultraviyole (UV) ışınlardan korur ^[2]. Ancak ozon tabakasını incelten maddelerin (OTİM) atmosfere salınması ozon tabakasının incelmesine yol açar.

Değerlendirme:

Türkiye Ozon Tabakasını İncelten Maddelere (OTİM) dair Montreal Protokolüne 1991’de taraf olmuş ve tüm değişikliklerini kabul etmiştir. Türkiye Kasım 2021’de Kigali Değişikliğini A-5 (gelişmekte olan) ülke olarak onayladı.Türkiye ODS’lerin 1 Ocak 2025 kadar kademeli olarak kaldırılmasına yönelik gerekli mevzuat hazırlıklarını başarıyla tamamlamıştır. Türkiye’de 2009-2022 döneminde ozon tabakasını incelten maddelerin kullanımı 99,5% azalmıştır. ODS alternatiflerine geçiş konusunda proje ve faaliyetler yürütülmektedir[i].

GRAFİK 15- TÜRKİYE’DE OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN (ODS) TÜKETİMİ

[i] Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, 2023