Tipi: Baskı
Tanımlar:
Seragazı Emisyonları: Enerji, endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı, tarımsal faaliyetler ve atık bertarafından kaynaklanan emisyonlar, doğrudan seragazları olan karbon dioksit (CO2), metan (CH4), nitroz oksit (N2O), hidroflorokarbonlar (HFCs) ve kükürt hekzaflorid (SF6) ile dolaylı seragazları azot oksitler (NOx), metan dışı uçucu organik bileşikler (NMVOCs) ve karbon monoksit (CO) emisyonlarını kapsamaktadır. Ulusal Seragazı Emisyonları 2006 Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) Rehberi kullanılarak hesaplanmıştır.
Sektörlere Göre Seragazı Emisyonları: Farklı sektörlerden kaynaklanan seragazı emisyonlarının CO2 eşdeğeri olarak miktarını ifade etmektedir.
Birimi: milyon ton CO2 eşdeğeri
Önem: Ülkenin iklim değişimine katkısı ve bu katkının kaynaklara göre dağılımı, salınımın izlenmesi ve kontrolü açısından önemlidir.
Değerlendirme:
Türkiye’de yıllar itibariyle, seragazı emisyonlarının sektörel dağılımına bakıldığında, toplam emisyonlardaki artışın büyük oranda enerji üretim ve tüketiminden kaynaklandığı görülmektedir. Toplam sera gazı emisyonlarında 2021 yılında CO2 eşd. olarak en büyük payı 71,3% ile enerji kaynaklı emisyonlar alırken bunu sırasıyla 13,3% ile endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı, 12,8% ile tarım ve 2,6% ile atık sektörü takip etmiştir. Enerji sektörü emisyonları 2020 yılında, 402,5 Mt CO2 eşd. ,endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı emisyonları 75,1 Mt CO2 eşd., tarım sektörü emisyonları 72,1 Mt CO2 eşd. olarak hesaplanmıştır. Atık emisyonları ise 14,7 Mt CO2 eşd. olarak hesaplandı[i] .
2021 yılında AB-27 seragazı emisyonlarının en yüksek sera gazı emisyonuna sahip faaliyet imalat sanayi salınan toplam sera gazlarının 22%'sini, ardından hane halkı 21%’ini,ısınma 20%’sini temsil ediyor [ii].
GRAFİK 13- YILLAR İTİBARİYLE SEKTÖRLERE GÖRE TOPLAM SERAGAZI EMİSYON DAĞILIMI
Kaynak: TÜİK, Seragazı Emisyon İstatistikleri,1990 – 2021
TABLO 7- YILLAR İTİBARİYLE SEKTÖRLERE GÖRE TOPLAM SERAGAZI EMİSYON DAĞILIMI
(milyon ton CO2 eşdeğeri)
|
Yıllar |
1990 |
2000 |
2010 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
|
Enerji |
139,5 |
216,0 |
287,9 |
342,0 |
361,7 |
382,4 |
373,4 |
365,6 |
366,6 |
402,5 |
|
Endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı |
22,9 |
26,2 |
49,1 |
59,7 |
63,8 |
66,6 |
67,7 |
59,0 |
68,0 |
75,1 |
|
Tarımsal faaliyetler |
46,1 |
42,3 |
44,4 |
56,1 |
58,9 |
63,3 |
65,3 |
68,0 |
73,2 |
72,1 |
|
Atık |
11,1 |
14,3 |
17,4 |
17,1 |
16,7 |
16,3 |
16,6 |
16,1 |
16,3 |
14,7 |
|
1990 yılına göre değişim (%) |
- |
36,2 |
81,7 |
116,4 |
128,3 |
140,8 |
138,3 |
131,7 |
138,7 |
157,1 |
Kaynak: TÜİK, Seragazı Emisyon İstatistikleri, 1990 – 2021
Notlar: (1) Tablodaki 1990-2020 verileri revize edilmiştir.
(2)Ormancılık ve diğer arazi kullanımından kaynaklanan emisyonlar ve yutaklar dahil edilmemiştir.
[i] Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, “Seragazı Emisyon İstatistikleri, 1990-2021” Haber Bülteni;29/03/2023, Sayı:49672
[ii]EUROSTAT Greenhouse gas emission statistics https://ec.europa.eu/eurostat/en/web/products-eurostat-news/w/ddn-20221221-1
