Tipi: Baskı

Tanımı: Gösterge, deniz balıkları ve çevresi üzerindeki baskıya neden olduğu varsayılan, balıkçılık filosunun boyutu ve kapasitesinin ölçümüdür.

Birimi: Balıkçılık filosunun deniz taşıtlarının sayısı cinsinden boyutu; balıkçılık filosunun toplam motor gücü, kW cinsinden verilir; ton üzerinden tonaj.

Önem: Tonaj ve motor gücü açısından ve bazen de deniz taşıtlarının sayısı olarak tanımlanan balık kapasitesi, filonun neden olduğu balık ölümlerini belirleyen ana faktörlerden birisidir. Basit bir ifadeyle, aşırı kapasite,  sürdürülebilir kullanımı azaltan, artan çevresel baskı ve aşırı balıkçılığa neden olmaktadır.  Yeni teknoloji, balık taşıma taşıtlarını daha etkin yaptığı için, filonun boyutu ve kapasitesi, balıkçılık baskısı ve uygun balık miktarları arasındaki dengeyi kurmak önemlidir.

Değerlendirme:

Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de avcılık yoluyla elde edilen su ürünleri üretimi sınır seviyelerde seyretmektedir. Bu nedenle, bilim insanlarınca avcılıkta kabul gören temel yaklaşım stokların korunarak üretimin sürdürülmesidir. Balıkçı filosu; güç, sayı, teknoloji ve av araçları bakımından 2000’li yıllara kadar büyümüş ve gelişmiştir. TÜİK verilerine göre, 2000 yılında denizlerimizde aktif balıkçı gemisi sayısı 13.381 iken, bu sayı 2005 yılında 18.396’ya çıkmış, 2022 yılında ise 14.064’e inmiştir.

Su ürünleri kaynaklarını korumak ve balıkçılığımızın sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla 2002 yılından itibaren yeni gemi ruhsatı verilmeyerek filonun daha fazla büyümesi sınırlandırılmıştır.

Denizlerimizdeki su ürünleri stoklarıyla av filosu arasındaki dengeyi gözeterek kaynaklar üzerinde av baskısını azaltmak amacıyla 2012 yılından itibaren gemilerini avcılıktan çıkarmak isteyen balıkçılara ruhsatlarının iptali karşılığında gemi boyuna göre destekleme ödemesi yapılmaktadır.  Bu kapsamda 2012-2018 döneminde 10 metre ve üzeri boylarda toplam 1.264 balıkçı gemisi filodan çıkarılmıştır. Bu politikanın etkisiyle toplam gemi sayısının azalması sağlanmıştır.[i]

GRAFİK 156- YILLAR İTİBARİYLE DENİZ BALIKÇI GEMİLERİNİN SAYILARI

Kaynak: TÜİK, 2023

[i] Tarım ve Orman Bakanlığı, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü, 2019