Çevresel Göstergeler
Çevresel Göstergeler
9.3 Korunan Alanlar

Tipi: Tepki

Tanımı: Korunan Alan İstatistikleri; 645 sayılı OSİB’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu, 6831 sayılı Orman Kanunu ve 2872 sayılı Çevre Kanunu çerçevesindeki korunan alanları kapsamaktadır.

Birimi: %, hectar (ha)

Önem: Biyolojik çeşitliliğin korunmasına ayrılmış alanların yüzdelik oranı ve alan kullanım kategorilerinin dağılımı, çeşitlilikle ilgili konulara verilen önceliği gösterir. Korunan alanlar ile biyoçeşitliliğin ve doğal kaynakların korunması amaçlamaktadır.

Değerlendirme: 

2021 yılı itibariyle, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Çevre , Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü sorumluluğundaki korunan alanların (kara ve deniz) toplamının ülke yüzölçümüne oranı 12,92%’dir. Korunan alan hesaplamalarına meralar, içme suyu havzaları ve korunan alan dışında kalan doğa koruma fonksiyonu olarak ayrılan orman alanları (toplam orman, orman toprağı, mera, taşlık) dahil değildir. 2012 yılında korunan alanların oranı %7,8 iken, 2014 yılında %7,3, 2021 yılında 12,9% olmuştur[i]. 2014 yılında düşüşün başlıca nedeni “Sulak Alanlar Yönetmeliği”nde 2014 yılında yapılan değişiklik ile sulak alanlarda tescil süreci getirilmiş olmasıdır.

GRAFİK 102-TÜRKİYE’DE KARA VE DENİZ ÜZERİNDEKİ KORUNAN ALAN BÜYÜKLÜĞÜNÜN TOPLAM KARASAL ALANA ORANI (%)

Kaynaklar: Tarım ve Orman Bakanlığı; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Tabiatı Koruma Durum Raporları,

Dünya ve AB 28 verileri için: https://data.worldbank.org/indicator/ER.PTD.TOTL.ZS

Notlar:

(1) Sulak Alanlar Yönetmeliğinde 2014 yılında yapılan değişiklik ile sulak alanlarda tescil süreci getirilmiştir.

(2) Korunan alan büyüklüğü kara ve deniz üzerindeki rakamı ifade etmektedir.

(3) Toplam hesaplamalarda yüzdeler, kara ve deniz korunan alanların icmalinden elde edilen alanın Türkiye karasal yüzölçümüne oranından hesaplanmıştır.Oranlamada Türkiye’nin tek yüzey haline getirilmiş yüzölçümü olan 77.998.600 hektar esas alınmıştır.

TABLO 23- TÜRKİYE’DEKİ KORUNAN ALAN STATÜLERİ VE ALANSAL DAĞILIMI

 YILLAR

2013

2021

 

Tarım ve Orman Bakanlığı Korunan Alanlar

Sayısı  (adet)

Alanı (ha)

Sayısı (adet)

Alanı (ha)

Milli Park

40

848.203

46

908.543

Tabiat Parkı

192

90.218

260

109.638

Tabiatı Koruma Alanı

31

64.243

31

46.455

Tabiat Anıtı

112

6.684

114

9.104

Yaban Hayatı Geliştirme Sahası

80

1.191.340

85

1.165.896

Sulak Alanlar (Uluslararası Öneme Sahip)

135

3.215.500

 

 

Mahalli Öneme Haiz Sulak Alanlar (1)

 

 

22

29.266

Ramsar Alanları (1)

 

 

14

184.487

Ulusal Öneme Haiz Sulak Alanlar (1)

 

 

59

869.697

Muhafaza Ormanları

55

320.451

55

247.705

Bal Ormanı

200

24.861

 

 

Şehir (Kent) Ormanı

128

11.722

137

10.266

Gen Koruma Ormanları (in-situ)

257

47.978

340

43.279

Tohum Meşcereleri (in-situ)

351

47.063

312

40.697

Tohum Bahçeleri (ex-situ)

179

1.414

212

1.540

TEK YÜZEY HALİNE GETİRİLMİŞ TOPLAM

1.760

5.373.162

1.687

3.666.573

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Korunan Alanlar

Sayısı (adet)

Alanı (ha)

Sayısı (adet)

Alanı (ha)

Özel Çevre Koruma (ÖÇK) Alanları

16

2.459.116

19

3.834.213

Doğal Sit

1.273

1.322.749

3.279

2.136.638

TEK YÜZEY HALİNE GETİRİLMİŞ GENEL TOPLAM

3.049

7.883.511

4.985

9.637.424

Ülke Yüzölçümüne Oranı (%) (3)

 

10,1%

 

12,92%

Kaynaklar: Tarım ve Orman Bakanlığı; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Tabiatı Koruma Durum Raporları

https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Belgeler/Tabiat Koruma Durum Raporu/Tabiatı Koruma Durum Raporu 2021 Türkçe.pdf

Notlar:

(1) Sulak Alanlar Yönetmeliğinde 2014 yılında yapılan değişiklik ile sulak alanlarda tescil süreci getirilmiştir.

(2) Korunan alan büyüklüğü kara ve deniz üzerindeki rakamı ifade etmektedir.

(3) Toplam hesaplamalarda yüzdeler, kara ve deniz korunan alanların icmalinden elde edilen alanınTürkiye karasal yüzölçümüne oranından hesaplanmıştır. Oranlamada Türkiye’nin tek yüzey haline getirilmişyüzölçümü olan 77.998.600 hektar esas alınmıştır.

 


[i] Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, “Tabiatı Koruma Durum Raporu (2021)”,2022