Tipi: Tepki
Tanımı: Korunan Alan İstatistikleri; 645 sayılı OSİB’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu, 6831 sayılı Orman Kanunu ve 2872 sayılı Çevre Kanunu çerçevesindeki korunan alanları kapsamaktadır.
Birimi: %, hectar (ha)
Önem: Biyolojik çeşitliliğin korunmasına ayrılmış alanların yüzdelik oranı ve alan kullanım kategorilerinin dağılımı, çeşitlilikle ilgili konulara verilen önceliği gösterir. Korunan alanlar ile biyoçeşitliliğin ve doğal kaynakların korunması amaçlamaktadır.
Değerlendirme:
2022 yılı sonu itibariyle, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü sorumluluğundaki korunan alanların (kara ve deniz) toplamının ülke yüzölçümüne oranı 13,73%’dür. Korunan alan hesaplamalarına meralar, içme suyu havzaları ve korunan alan dışında kalan doğa koruma fonksiyonu olarak ayrılan orman alanları (toplam orman, orman toprağı, mera, taşlık) dahil değildir. 2012 yılında korunan alanların oranı 7,8% iken, 2014 yılında 7,3%, 2022 yılında 13,73% olmuştur[i]. 2014 yılında düşüşün başlıca nedeni “Sulak Alanlar Yönetmeliği”nde 2014 yılında yapılan değişiklik ile sulak alanlarda tescil süreci getirilmiş olmasıdır.
GRAFİK 105-TÜRKİYE’DE KARA VE DENİZ ÜZERİNDEKİ KORUNAN ALAN BÜYÜKLÜĞÜNÜN TOPLAM KARASAL ALANA ORANI (%)
Kaynaklar: Tarım ve Orman Bakanlığı; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Tabiatı Koruma Durum Raporları,
Dünya ve AB 28 verileri için: https://data.worldbank.org/indicator/ER.PTD.TOTL.ZS Notlar:
(1) Sulak Alanlar Yönetmeliğinde 2014 yılında yapılan değişiklik ile sulak alanlarda tescil süreci getirilmiştir.
(2) Korunan alan büyüklüğü kara ve deniz üzerindeki rakamı ifade etmektedir.
(3) Toplam hesaplamalarda yüzdeler, kara ve deniz korunan alanların icmalinden elde edilen alanlar, Türkiye karasal ve denizel yüzölçümleri oranına göre hesaplanmıştır. Bu oranlamada Türkiye’nin tek yüzey haline getirilmiş yüzölçümü olan karasal 77.997.582 hektar ve denizel korunan alanların tek yüzey olarak Türkiye denizel alan yüzölçümü olan 46.200.000 hektar esas alınmıştır.
TABLO 25- TÜRKİYE’DEKİ KORUNAN ALAN STATÜLERİ VE ALANSAL DAĞILIMI
|
YILLAR |
2013 2022
Sayısı (adet) Alanı (ha) Sayısı (adet) Alanı (ha) |
|||
|
Tarım ve Orman Bakanlığı Korunan Alanlar |
||||
|
Milli Park |
40 |
848.203 |
48 |
911.204 |
|
Tabiat Parkı |
192 |
90.218 |
261 |
108.332 |
|
Tabiatı Koruma Alanı |
31 |
64.243 |
31 |
46.455 |
|
Tabiat Anıtı |
112 |
6.684 |
113 |
8.357 |
|
Yaban Hayatı Geliştirme Sahası |
80 |
1.191.340 |
85 |
1.165.448 |
|
Sulak Alanlar (Uluslararası Öneme Sahip) |
135 |
3.215.500 |
|
|
|
Mahalli Öneme Haiz Sulak Alanlar (1) |
|
|
32 |
92.236 |
|
Ramsar Alanları (1) |
|
|
14 |
184.487 |
|
Ulusal Öneme Haiz Sulak Alanlar (1) |
|
|
59 |
869.697 |
|
Muhafaza Ormanları |
55 |
320.451 |
55 |
247.648 |
|
Bal Ormanı |
200 |
24.861 |
|
|
|
Şehir (Kent) Ormanı |
128 |
11.722 |
134 |
9.728 |
|
Gen Koruma Ormanları (in-situ) |
257 |
47.978 |
339 |
43.232 |
|
Tohum Meşcereleri (in-situ) |
351 |
47.063 |
311 |
40.338 |
|
Tohum Bahçeleri (ex-situ) |
179 |
1.414 |
213 |
1.552 |
|
TEKYÜZEY HALİNE GETİRİLMİŞ TOPLAM |
1.760 |
5.373.162 |
1.695 |
3.434.290 |
|
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Sayısı (adet) Alanı (ha) Sayısı (adet) Alanı (ha) Korunan Alanlar |
||||
|
Özel Çevre Koruma (ÖÇK) Alanları |
16 |
2.459.116 |
19 |
3.834.213 |
|
Doğal Sit |
1.273 |
1.322.749 |
3.834 |
2.749.626 |
|
TEKYÜZEY HALİNE GETİRİLMİŞ GENEL TOPLAM |
3.049 |
7.883.511 |
5.548 |
8.812.317 |
|
Ülke Yüzölçümüne Oranı (%) (3) |
|
10,1% |
|
13,73% |
Kaynaklar: Tarım ve Orman Bakanlığı; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Tabiatı Koruma Durum Raporları 2022
https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Belgeler/Tabiat Koruma Durum Raporu/TKDR_TR_2022.pdf
Notlar:
(1) Sulak Alanlar Yönetmeliğinde 2014 yılında yapılan değişiklik ile sulak alanlarda tescil süreci getirilmiştir.
(2) Korunan alan büyüklüğü kara ve deniz üzerindeki rakamı ifade etmektedir.
(3) Toplam hesaplamalarda yüzdeler, kara ve deniz korunan alanların icmalinden elde edilen alanlar, Türkiye karasal ve denizel yüzölçümleri oranına göre hesaplanmıştır. Bu oranlamada Türkiye’nin tek yüzey haline getirilmiş yüzölçümü olan karasal 77.997.582 hektar ve denizel korunan alanların tek yüzey olarak Türkiye denizel alan yüzölçümü olan 46.200.000 hektar esas alınmıştır.
[i] Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, “Tabiatı Koruma Durum Raporu (2021)”,2023
