Tipi: Tepki
Tanımlar:
Karbon Yutağı: Karbondioksiti atmosferden yutarak depolayan doğal veya insan yapımı sistemler. Ormanlar en yaygın yutak türüdür. Ayrıca, toprak, turba, permafrost (sürekli donmuş) toprak tabakaları, okyanus suyu ve derin okyanustaki karbonat çökeltileri diğer yutak şekilleridir [1].
Karbon Tutma: Karbonun belirli bir süre boyunca atmosfere salınmasını engelleyen bir şekilde yakalanması süreci. Karbonun atmosferden çıkarılması ve bir depoda saklanması süreci [1].
Birimi: CO2 Eşdeğeri Gg
Önem: Atmosferdeki CO2, karasal ekosistemlerde fotosentezle karbon olarak bitki örtüsü ve toprak bünyesinde birikebilir. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında atmosferden seragazını uzaklaştırarak bünyesinde tutan herhangi bir işlem, faaliyet veya mekanizma yutak olarak adlandırılır. İnsan faaliyetleri, arazi kullanımı, arazi kullanımı değişikliği ve ormancılık (LULUCF) faaliyetleri yoluyla, karasal yutak alanlar, dolayısıyla karasal biyosfer sistemi ve atmosfer arasındaki CO2 değişimi (karbon döngüsü) değiştirilebilir [2].
Sürdürülebilir orman yönetimi, ağaçlandırma, orman alanının artırılması, bozuk ormanların verimli ormanlara dönüştürülmesi (rehabilitasyon/restorasyon) , orman bakımı (silvikültür) faaliyetleri, etkin orman koruma ve orman yangını yönetimi Orman Genel Müdürlüğü faaliyetleri ormanların yutak potansiyelini artıran, sera gazlarını azaltım etkisi oluşturan faaliyetlerdir. Bu faaliyetlerin sonuçları Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sekreteryası’na raporlanan Ulusal Sera Gazı Envanteri Raporu’nun Arazi Kullanım, Arazi Kullanım Değişiklikleri ve Ormancılık (AKAKDO) bölümünün ormancılık sektörünün yıllık atmosferden uzaklaştırılarak tutulan CO2 miktarlarına yansımaktadır. Ayrıca Ulusal Sera Gazı Envanteri Raporu’nun AKAKDO bölümünde işlenmiş orman ürünleri kategorisinde uzaklaştırılan CO2 yine ormancılıkla ilgili bir yutak mekanizmasıdır.
Değerlendirme:
2019 yılında ormanlarımız 75 milyon ton CO2 eşdeğeri, işlenmiş odun ürünleri ise 11 milyon ton CO2 eşdeğeri tutum sağlanmıştır. AKAKDO sektöründe 2 milyon ton CO2 eşdeğeri emisyon salımı olmuştur. Bu yüzden AKAKDO sektörünün net karbon tutumu 84 Mt CO2, eşdeğeri olmaktadır. Bu durum 1990 yılına göre yüzde 47’lik bir artışı temsil etmektedir. Bu artışın en önemli nedenleri ise sürdürülebilir arazi kullanımı- orman yönetimi, ağaçlandırma çalışmaları, arazi restorasyonu-rehabilitasyonu olarak açıklanabilir [i].
GRAFİK 14- TÜRKİYE’DE YUTAK ALANLAR VE KARBON TUTUMLARI (1990-2019) (CO2 eşdeğeri Mt /yıl)
Kaynak: Türkiye Ulusal Envanter Sera Gazı Envanteri ve Raporu (NIR), AKAKDO Bölümü, 2021, (https://unfccc.int/ documents/271544
TABLO 8- TÜRKİYE’DE YUTAK ALANLAR VE KARBON TUTUMLARI (CO2 Eşdeğeri Mt)
|
Yıllar |
1990 |
1995 |
2000 |
2005 |
2010 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
|
Ormanlar |
52,82 |
54,96 |
57,89 |
69,35 |
67,61 |
87,66 |
85,23 |
90,19 |
84,84 |
75,31 |
|
İşlenmiş Odun Ürünleri |
2,95 |
3,33 |
4,3 |
6,37 |
8,33 |
12,2 |
13 |
12,11 |
12,13 |
11,18 |
|
TOPLAM |
55,77 |
58,29 |
62,19 |
75,73 |
75,94 |
99,86 |
98,23 |
102,3 |
96,96 |
83,99 |
Kaynak: Türkiye Ulusal Envanter Sera Gazı Envanteri ve Raporu (NIR), AKAKDO Bölümü, 2021, (https://unfccc.int/ documents/271544)
[i] Türkiye Ulusal Envanter Sera Gazı Envanteri ve Raporu (NIR), AKAKDO Bölümü, 2021, (https://unfccc. int/documents/271544),Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Ulusal Envanter Gönderimleri (NIR) 2021
KAYNAKLAR
[1] http://www.karbonkayit.cob.gov.tr/Karbon/Files/terimlers%C3%B6zl%C3%BCg%C3%BC.pdf
[2] http://unfccc.int/land_use_and_climate_change/lulucf/items/1084.php
