Tipi: Tepki

Tanımlar:

Karbon Yutağı: Karbondioksiti atmosferden yutarak depolayan doğal veya insan yapımı sistemler. Ormanlar en yaygın yutak türüdür. Ayrıca, toprak, turba, permafrost (sürekli donmuş) toprak tabakaları, okyanus suyu ve derin okyanustaki karbonat çökeltileri diğer yutak şekilleridir ^[1].

Karbon Tutma: Karbonun belirli bir süre boyunca atmosfere salınmasını engelleyen bir şekilde yakalanması süreci. Karbonun atmosferden çıkarılması ve bir depoda saklanması süreci ^[1].

Birimi: CO₂ Eşdeğeri Gg

Önem: Atmosferdeki CO_2, karasal ekosistemlerde fotosentezle karbon olarak bitki örtüsü ve toprak bünyesinde birikebilir. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında atmosferden seragazını uzaklaştırarak bünyesinde tutan herhangi bir işlem, faaliyet veya mekanizma yutak olarak adlandırılır.  

Sürdürülebilir orman yönetimi, ağaçlandırma, orman alanının artırılması, bozuk ormanların verimli ormanlara dönüştürülmesi (rehabilitasyon/restorasyon) , orman bakımı (silvikültür) faaliyetleri, etkin orman koruma ve orman yangını yönetimi Orman Genel Müdürlüğü faaliyetleri ormanların yutak potansiyelini artıran, sera gazlarını azaltım etkisi oluşturan faaliyetlerdir. Bu faaliyetlerin sonuçları Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sekreteryası’na raporlanan Ulusal Sera Gazı Envanteri Raporu’nun Arazi Kullanım, Arazi Kullanım Değişiklikleri ve Ormancılık (AKAKDO) bölümünün ormancılık sektörünün yıllık atmosferden uzaklaştırılarak tutulan CO₂ miktarlarına yansımaktadır. Ayrıca Ulusal Sera Gazı Envanteri Raporu’nun AKAKDO bölümünde işlenmiş orman ürünleri kategorisinde uzaklaştırılan CO₂ yine ormancılıkla ilgili bir yutak mekanizmasıdır.

Değerlendirme: 

Ulusal Sera Gazı Envanteri 2023 Raporu AKAKDO bölümü verilerine göre Türkiye ormanlarının yıllık Karbon tutum kapasitesi aşağıda belirtilmiştir:

• 2021 yılında 23 milyon hektar civarındaki ormanlık alanlarda yaklaşık 33.9 milyon ton CO_2; eşdeğeri tutum yapılmıştır. 2021 yılı değeri 564 milyon ton CO_2; eşdeğeri olan ülke emisyonlarının 6%’sını tutarak azalttığı anlamına gelmektedir. Ayrıca işlenmiş odun ürünlerimizde (kereste, yonga levha vb.) 2021 yılında 15.7 milyon ton CO_2; eşdeğeri tutum sağlanmıştır. 2021 yılındaki mega orman yangınları orman alanları kategorisinde 10 milyon ton CO_2; eşdeğeri emisyona neden olmuştur. Bu yüzden tutumlarda düşüş olmuştur.
• AKAKDO sektöründeki orman alanları harici diğer arazi kullanımlarından (ekili alanlar, meralar, sulak alanlar, yerleşim yerleri ve diğer arazi kullanımları) 2,4 milyon ton CO_2; eşdeğeri salım) olmuştur.
• Yukarıdaki rakamların muhasebesi yapıldığında AKAKDO sektörü toplam olarak 2021 yılında 47 milyon ton CO_2; eşdeğeri tutum yapmıştır. Bu miktar AKAKDO sektörünün ülke emisyonun 8%’ini ormanlar ve odun ürünleri tarafından tutarak azaltıldığı, toplam ulusal emisyonun 564 milyon tondan 517 milyon ton CO_2; eşdeğerine düşürüldüğü anlamına gelmektedir.
• AKAKDO sektöründe 2021 yılındaki tutum trendleri, 1990 yılı verilerine kıyasla 29%’luk bir azalış göstermiştir[i].

 

GRAFİK 14- TÜRKİYE’DE YUTAK ALANLAR VE KARBON TUTUMLARI (1990-2021) (CO₂ eşdeğeri Mt /yıl)

Kaynak: Türkiye Ulusal Sera Gazı Envanteri ve Raporu (NIR), AKAKDO Bölümü, 2023, (https://unfccc.int/documents/627786)

 

TABLO 7- TÜRKİYE’DE YUTAK ALANLAR VE KARBON TUTUMLARI (CO₂ Eşdeğeri Mt)

Yıllar	1990	1995	2000	2005	2010	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021
Ormanlar	63.60	65.30	64,37	66,59	65,87	62,93	62,37	65,32	60,18	53,99	48,22	33,94
İşlenmiş Odun Ürünleri	2,9	3,36	4,33	6,28	8,59	12,54	13,1	12,13	11,97	11,22	11,28	15,72

Kaynak: Türkiye Ulusal Sera Gazı Envanteri ve Raporu (NIR), AKAKDO Bölümü, 2023, (https://unfccc.int/documents/627786 )

---

[i] Türkiye Ulusal Sera Gazı Envanteri ve Raporu (NIR), AKAKDO Bölümü, 2023, (https://unfccc.int/documents/627786 )

       Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Ulusal Envanter Gönderimleri (NIR) 2023