Tipi: İtici güç
Tanımı: Bu gösterge taşıt kategorileri (yolcu arabaları, hafif yüklü taşıtlar, ağır yüklü taşıtlar, otobüsler, faytonlar, motorlu bisikletler ve mopedler) ile belirlenen taşıtların ortalama yaşı olarak tanımlanmaktadır.
Birimi: yıl ve %
Önem: Artan sıkı yönetmelikler, daha fazla yakıt etkinliği, daha az gürültü ve genellikle daha güvenli yol taşıtlarının aşamalı oluşumuyla sonuçlanmaktadır. Taşıt filosunun ortalama yaşı, sonuç olarak, karayol ulaşımının çevresel performansının dolaylı bir göstergesidir. Belirli bir gösterge için genel amaç, yaşlı, kirletici araçların daha yeni ve temizlerle değiştirildiği filo kompozisyonu gelişimini kaydetmeyi amaçlamaktadır. Hurda araç şemalarının kabulü, belirli taşıtlarla ilgili önemli yasaklar ya da finansal teşvikler ve zorunlu periyodik denetleme ve bakım şemaları, taşıtların ortalama yaşını azaltabilmektedir.Yaşlı, kirletici araçların daha yeni ve temizlerle değiştirilmesi ile bu göstergenin değeri ve çevreye olan etkinin de azaltılması beklenmektedir.
Değerlendirme:
Yaşlı, kirletici araçların daha yeni ve temizlerle değiştirilmesi ile bu göstergenin değeri ve çevreye olan etkinin de azaltılması beklenmektedir. Ancak bu beklentiye karşın, trafiğe kayıtlı araçların ortalama yaşının 2004 yılında 12 iken 2021 yılında 14,5 olduğu görülmüştür. 2004 yılında otomobillerin yaşı 10 iken 2021yılında 6artarak 13,6 olmuştur. 2021 yılı itibariyle diğer araç türlerinin yaş ortalamaları; minibüsler için 15 otobüsler için 14,8, kamyonetler için 128, kamyonlar için 17,6 motosikletler için 13,7, özel amaçlı araçlar için 13,6,traktörler için 24,3 yıldır[i].
AB-27 ülkelerinde, 2020 yılında binek otomobillerin ortalama yaşı, Türkiye’ye oranla düşük olmakla birlikte, 11,8 yıl olmuştur. 2020 yılında diğer araç türlerinin yaş ortalaması; hafif ticari araçlar için 11,9 yıl, ağır vasıtalar için 14 yıl ve otobüsler için 12,8yıl olmuştur[ii].
GRAFİK 118- TÜRLERİNE GÖRE TRAFİĞE KAYITLI ARAÇLARIN ORTALAMA YAŞLARI (2004-2021)
Kaynak: TÜİK, 2022
Türkiye’de 21 yaş üzeri otomobillerin payı yüksek olup 2021 yılı itibariyle 26,3 % tür[i]. 2019 yılı itibariyle 21 yaş ve üzeri binek otomobillerin payı Danimarka’da 4,5 %, Hollanda ve Belçika’da 6,3 %’tür [ii]
Türkiye’de 2021 yılı itibariyle, trafiğe kayıtlı araçların yaş grubuna göre dağılımına bakıldığında 23,1 %’inin 0-5 yaş aralığında, 24,6 %’sının 6-10 yaş aralığında, 15,8 % ’inin 11-15 yaş aralığında,10,2 % ’sinin 16-20 yaş aralığında, 26,3 % ’ünün ise 21 yaşından fazla olduğu görülmektedir.
GRAFİK 119- TRAFİĞE KAYITLI TOPLAM ARAÇLARIN YAŞ GRUBUNA GÖRE DAĞILIMI (%), 2004-2021
Kaynak: TÜİK, 2022
[i] Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, Motorlu Kara Taşıtları Haber Bülteni Aralık 2021, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik-2021-45703
[ii] ACEA, https://www.acea.auto/figure/average-age-of-eu-vehicle-fleet-by-country/
[i] Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, Motorlu Kara Taşıtları Haber Bülteni Aralık 2021, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik-2021-45703
[ii] EUROSTAT, Passenger cars in the EU, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index. php?title=Passenger_cars_in_the_EU#Overview
